Τον αγαπήσαμε τόσο τον Έννιο Μορρικόνε! (10/11/1928 – 6/7/2020)

The Mission- τον συνόδεψε και στην εξόδιο ακολουθία.

Once upon atime in the West

Giu’ la testa

Cinema Paradiso

ΓΑΛΑΖΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Πόσο κυριολεκτικά τραγική ειρωνεία θα ήταν να σκοτωθούν άνθρωποι- φαντάροι ή και άμαχοι- σε μια ένοπλη σύγκρουση Ελλάδας-Τουρκίας για μια πηγή ενέργειας αχρείαστη, οικονομικά ασύμφορη, ανεπαρκή και κάθε άλλο απρόσβλητη σε ατύχημα! Η προσμονή ενός πακτωλού οικονομικού οφέλους -αυταπάτη κατά πολλούς επιστήμονες- σε συνδυασμό με τις εξοργιστικά αυθαίρετες πρωτοβουλίες της Τουρκίας κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου, έχουν αναγάγει το ορυκτό φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα της ανατολικής Μεσογείου σε εμβληματικό εθνικό στόχο για τη χώρα μας και τυχόν εγκατάλειψη αυτού του σχεδίου θα ισοδυναμούσε με εθνική ήττα για την ελληνική κοινωνία. Πώς μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτή την παγίδα; Στο πεδίο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, τα νέα είναι ήδη καλά: ολοένα και πληθαίνουν τα χρονικά διαστήματα που η άντληση ενέργειας από αυτές υπερβαίνει ή και μηδενίζει τη χρήση του λιγνίτη, του παλάι ποτέ «εθνικού ορυκτού» που ανεβοκατέβαζε υπουργούς και συνδικαλιστές . Μεγαλύτερη έμφαση στην ενεργειακή στροφή και υλοποίηση πιο φιλόδοξων project για ΑΠΕ θα οδηγούσαν σε πιο χειροπιαστά οφέλη και θα μπορούσαν να ανατρέψουν παγιωμένες νοοτροπίες. -ΜΓ. 

Γαλάζια Ενέργεια

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΚΑΤΑΤΟΠΙΣΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ Κίμωνα Χατζημπίρου *

στο ΕΛΙΑΜΕΠ        5/6/20

Έχει γίνει ευρεία συζήτηση για τις ενεργειακές δυνατότητες των ελληνικών θαλασσών και η έμφαση δίνεται μέχρι τώρα στις υποθαλάσσιες εξορύξεις για την παραγωγή πετρελαίου ή φυσικού αερίου. Συζητούνται επίσης φιλόδοξα σχέδια υποθαλάσσιων αγωγών για μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο. Πέρα από τους περιβαλλοντικούς κινδύνους, οι προοπτικές αυτές περικλείουν σημαντικές  οικονομικές αβεβαιότητες, λόγω του υψηλού κόστους των εξορύξεων και των υποθαλάσσιων κατασκευών, καθώς και της δεδομένης νέας πολιτικής  «Green Deal» της ΕΕ που πιθανώς θα φέρει μείωση της μελλοντικής ζήτησης ορυκτού φυσικού αερίου από τις ευρωπαϊκές χώρες. Αντίθετα, εξαιρετικές εμφανίζονται οι προοπτικές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στις ελληνικές θάλασσες, με χερσαία, υπεράκτια θεμελιωμένα και υπεράκτια πλωτά αιολικά πάρκα.

• Η διείσδυση των ΑΠΕ είναι ήδη σημαντική και θα συνεχιστεί διεθνώς με ταχύτατο ρυθμό.
• Η εξόρυξη υποθαλάσσιων κοιτασμάτων πετρελαίου συνεπάγεται περιβαλλοντικούς κινδύνους και οικονομική αβεβαιότητα.
• Η εξόρυξη ή η μεταφορά με υποθαλάσσιους αγωγούς φυσικού αερίου έχει αμφίβολο οικονομικό ενδιαφέρον.
• Το ορυκτό αέριο σταδιακά θα αντικατασταθεί και οι αντίστοιχες επενδύσεις θα επηρεασθούν καθοριστικά. Συζητώνται στην ΕΕ τρεις εκδοχές: 1) Σταδιακή απομάκρυνση από το ορυκτό φυσικό αέριο 2) Δραστική μείωση της χρηματοδότησης των επενδύσεων σε ορυκτό φυσικό αέριο και ενίσχυση των υποδομών ανανεώσιμου αερίου 3) Ολική παύση της χρηματοδότησης των επενδύσεων σε ορυκτό φυσικό αέριο και εστίαση στον πλήρη εξηλεκτρισμό, με ταχύτερη ενίσχυση της ανάπτυξης ηλεκτρικών έξυπνων δικτύων και της παραγωγής ηλεκτρισμού από ΑΠΕ.

Τις καλύτερες προοπτικές ενεργειακής ανάπτυξης έχουν οι χώρες της Ευρώπης με μεγάλο ηλιακό και αιολικό δυναμικό. Η Ελλάδα διαθέτει σε αφθονία και τα δύο, ειδικά το θαλάσσιο αιολικό δυναμικό της είναι πολύ υψηλό.

Οι ελληνικές θάλασσες  πρόσφεραν διατροφή και ταξίδια στους κατοίκους της χώρας από αρχαιοτάτων χρόνων, παράλληλα η ομορφιά τους αποτέλεσε αντικείμενο λατρείας. Στην εποχή μας, το απαράμιλλο φως, το φιλικό κλίμα, τα επιβλητικά βράχια, οι γοητευτικές παραλίες, η νησιωτική αρχιτεκτονική δημιούργησαν ένα περίφημο τουριστικό προϊόν, ουσιαστική συνιστώσα της ελληνικής οικονομίας. Μπορεί μια θαλάσσια ενεργειακή ανάπτυξη να  προσφέρει χωρίς να βλάψει;

Η διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) είναι ήδη πολύ σημαντική και θα συνεχισθεί σε όλο τον κόσμο με ταχύτατο ρυθμό. Στην Ελλάδα ωστόσο, επί δεκαετίες, ο όρος «ενεργειακός» ταυτίζεται με ζητήματα ορυκτών καυσίμων και η συζήτηση περί ενεργειακών πόρων του ελληνικού χώρου συνδέεται κυρίως με εξορύξεις και μάλιστα υποθαλάσσιες. Πρόσφατα, ένα πρόσθετο ζωηρό ενδιαφέρον για τα ενεργειακά ζητήματα εστιάσθηκε στην κατασκευή υποθαλάσσιων αγωγών.

Είναι αμφίβολο αν, στον ελληνικό χώρο, υπάρχουν αξιόλογα υποθαλάσσια κοιτάσματα πετρελαίου. Βάσιμες είναι οι αμφιβολίες κατά πόσον είναι εκμεταλλεύσιμες οι όποιες ποσότητες βρεθούν. Οι εξορύξεις από μεγάλα βάθη στοιχίζουν πολύ και οι μελλοντικές τιμές του πετρελαίου είναι εξαιρετικά αβέβαιες και ασταθείς. Η πρόσφατη κατάρρευση της ζήτησης και των τιμών ήταν μεν συγκυριακή, λόγω πανδημίας και εμπορικών αντιθέσεων, αλλά ακολουθεί μια προϋπάρχουσα τάση. Προμηνύει την σύντομη έλευση της νέας ενεργειακής εποχής, όπου ο ρόλος των ορυκτών καυσίμων θα συρρικνωθεί, λόγω της ανθρωπογενούς κλιματικής απειλής. Επιπλέον, παραμένει το ερώτημα: πόσο συμβατή είναι η υποθαλάσσια εκμετάλλευση πετρελαίου με την τουριστική και ιστορική αξία του τοπίου; Όσο και αν τα προστατευτικά μέτρα της σύγχρονης τεχνολογίας εξορύξεων έχουν βελτιωθεί, αξίζει να αναληφθεί το ρίσκο μιας μεγάλης πετρελαιοκηλίδας στις ελληνικές θάλασσες;

Φυσικό αέριο

Η υποθαλάσσια εξόρυξη φυσικού αερίου και οι υποθαλάσσιοι αγωγοί του εμφανίζουν μικρότερους, αλλά όχι αμελητέους, περιβαλλοντικούς κινδύνους. Από την άλλη, προβάλλονται συνήθως τα διάφορα γεωπολιτικά πλεονεκτήματα, υπάρχουν όμως και αξιοπρόσεκτοι οικονομικοί κίνδυνοι και αβεβαιότητες. Το βασικότερο ζήτημα είναι: αν ανακαλυφθεί άφθονο φυσικό αέριο στις ελληνικές θάλασσες ή αν διέλθουν μεγάλες ποσότητες αερίου από υποθαλάσσιους αγωγούς, μήπως τελικά το καύσιμο αποδειχθεί πολύ ακριβό για μια φθίνουσα ευρωπαϊκή αγορά;

Ένας αγωγός, με σχεδόν 1300 χιλιόμετρα υποθαλάσσιο τμήμα, που θα ξεκινά από τα κοιτάσματα μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ, θα φτάνει στην Πελοπόννησο και από εκεί στην Ιταλία, είναι μια σημαντική γεωπολιτική κίνηση συνεργασίας χωρών της Ανατολικής Μεσογείου, δύσκολα όμως θα πουλήσει φυσικό αέριο στην Δυτική Ευρώπη. Το έργο θα συναντήσει σοβαρές τεχνικές δυσκολίες, αφού περνά από μεγάλα βάθη σχεδόν 3000 μέτρων, στην ασταθή επαφή των λιθοσφαιρικών πλακών Αφρικής και Αιγαίου, πράγμα που σημαίνει μεγαλύτερο κόστος κατασκευής. Πρέπει σε αυτό να προστεθεί μια αυξημένη αβεβαιότητα λόγω ενδεχόμενων  ζημιών από μελλοντικούς σεισμούς, οι οποίοι στην θαλάσσια περιοχή ανάμεσα σε Κρήτη και Κύπρο είναι συχνοί.

Εξ άλλου, από τις αρχές του χρόνου και εν μέσω κρίσης κορωνοϊού, η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή κινείται στους ρυθμούς του Green Deal, που αναμένεται να έχει τεράστια επίπτωση στο μέλλον της ενέργειας στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένου του φυσικού αερίου. Το φιλόδοξο ευρωπαϊκό σχέδιο, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις, θέτει την ΕΕ σε μια μακρόχρονη σταθερή πορεία προς την «κλιματική ουδετερότητα» του 2050. Στο πλαίσιο αυτό, το ορυκτό φυσικό αέριο πρέπει σταδιακά να αντικατασταθεί με αέριο παραγόμενο από ανανεώσιμες πηγές ή με ηλεκτρισμό παραγόμενο από ΑΠΕ, επομένως οι αντίστοιχες επενδύσεις θα επηρεασθούν καθοριστικά. Τρεις διαφορετικές εκδοχές έχουν τεθεί επί τάπητος: 1)  Σταδιακή απομάκρυνση από το ορυκτό φυσικό αέριο, με μερική συνέχιση της στήριξης από την ΕΕ των επενδύσεων για τις σχετικές υποδομές (αγωγοί, δίκτυα, εγκαταστάσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου- LNG), παράλληλα με τις νέες προτεραιότητες για την χρήση ανανεώσιμου αερίου 2) Δραστική μείωση της χρηματοδότησης από την ΕΕ των επενδύσεων για ορυκτό φυσικό αέριο και ενίσχυση των υποδομών παραγωγής και διανομής ανανεώσιμου αερίου, ήτοι υδρογόνου ή βιοαερίου ή αερίου παραγόμενου με ηλεκτρισμό από ΑΠΕ (το αποκαλούμενο «power-to-gas») 3) Ολική παύση της χρηματοδότησης από την ΕΕ των επενδύσεων σε αέριο και εστίαση στον πλήρη εξηλεκτρισμό, με ταχύτερη ενίσχυση της ανάπτυξης ηλεκτρικών έξυπνων δικτύων και της παραγωγής ηλεκτρισμού από ΑΠΕ. Επισημαίνεται ότι και στις τρεις εκδοχές η διάθεση ευρωπαϊκής χρηματοδότησης για το ορυκτό φυσικό αέριο υποχωρεί σημαντικά, οι διαφορές έγκεινται στην ταχύτητα της αλλαγής και, κυρίως, στην επιλογή μεταξύ μελλοντικών δικτύων αερίου ή ηλεκτρισμού.

Είναι λοιπόν ορατός ο κίνδυνος για τους παραγωγούς ή τους μεταφορείς φυσικού αερίου, σε μερικά χρόνια να ψάχνουν πώς να το πουλήσουν σε μια Ευρώπη που δεν θα το θέλει και ίσως δεν θα το χρειάζεται πια. Οι εκτιμήσεις για την μακροπρόθεσμη ζήτηση φυσικού αερίου αναθεωρούνται συνεχώς προς τα κάτω, π.χ. οι προβλέψεις που έγιναν για την κατανάλωση του 2040 στην ΕΕ  είναι μειωμένες κατά 20% το 2019, σε σχέση με τις αντίστοιχες του 2015. Μερικοί εκτιμούν ότι η υπάρχουσα υποδομή αερίου στην ΕΕ είναι υπεραρκετή, ώστε να ικανοποιήσει μια ποικιλία σεναρίων για την μελλοντική ζήτηση.

Οι εξελίξεις δείχνουν ότι οι δυνατότητες πλούσιας μελλοντικής χρηματοδότησης νέων ακριβών αγωγών από την ΕΕ, με κίνητρο την μερική απεξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο, περιορίζονται σημαντικά. Ο αγωγός Ισραήλ-Κύπρος-Ιταλία θα κοστίσει γύρω στα 7-10 δις δολάρια, για να μεταφέρει 10 (το πολύ 20 αλλά με υψηλότερο κόστος κατασκευής) δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου τον χρόνο, τα οποία αντιπροσωπεύουν μόλις το 2% του συνόλου της ζήτησης. Το αρχικό κόστος του αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (πριν από την είσοδό του στον αγωγό) είναι ήδη υψηλό και, συνυπολογιζομένου του υψηλού κόστους κατασκευής του, θα πρέπει, για να είναι ο αγωγός οικονομικά βιώσιμος, η τιμή του αερίου στην Ευρώπη να φθάσει τα 8 δολάρια ανά btu. Ένας χερσαίος αγωγός προς την Ευρώπη μέσω Τουρκίας θα είχε ανάλογο πρόβλημα. Έτσι, η τελική τιμή του αερίου για τον Ευρωπαίο καταναλωτή κινδυνεύει να είναι σχεδόν διπλάσια από τις τιμές που το πωλούν οι μεγάλοι προμηθευτές της Ευρώπης μέσω αγωγών. Ο Nord Stream2 θα λειτουργήσει σε λίγους μήνες και θα μεταφέρει μέσω της Βαλτικής από τη Ρωσία στη Γερμανία περί τα 55 δις κυβικά μέτρα αέριο το χρόνο. Ο TAP που περνά από την Βόρεια Ελλάδα στην Ιταλία θα κοστίσει περί το 1,5 δισ. και θα μεταφέρει 10 δισ. κυβικά μέτρα τον χρόνο, με δυνατότητα να φτάσει τα 20 δις. Από τα 458 δις. κυβικά μέτρα που κατανάλωσε  η Ε.Ε. το 2018, το 38,8% εισήχθη από την Ρωσία, το 27% από την Νορβηγία και το 12,4% αντιστοιχεί σε μεταφορές LNG. Οι ανάγκες όμως δεν αυξάνονται και οι τιμές αερίου μέσω αγωγών, έπεσαν, με την κρίση του κορωνοϊού, στην πολύ χαμηλή τιμή του 1,6 ευρώ ανά Btu, αλλά υπερπροσφορά αναμενόταν και πριν την κρίση. Το φυσικό αέριο μέσω αγωγών έχει πάψει να θεωρείται πιο ανταγωνιστικό, το LNG έχει επιπλέον το πλεονέκτημα να συνδέει ένα αρχικό σημείο με πολλαπλά εναλλακτικά σημεία, καθώς ένα πλοίο μπορεί να μεταφέρει τα φορτία του, αν υπάρχει ζήτηση, σε οποιοδήποτε λιμάνι με τις αντίστοιχες υποδομές. Οι αγωγοί δημιουργούν εξαρτήσεις και μονοπωλιακές καταστάσεις, ενώ το LNG προσφέρει ελευθερία επιλογών και κινήσεων προς διαφορετικές αγορές. 

Άνεμος

Αξιόπιστες μακροπρόθεσμες προβλέψεις για τις τιμές της ενέργειας δεν μπορούν να γίνουν. Ωστόσο, με δεδομένη την ταχεία ανάπτυξη των ΑΠΕ, την πτώση του κόστους παραγωγής των, καθώς και την αυξανόμενη ενεργειακή αποδοτικότητα, μια ενεργειακή έλλειψη δεν φαίνεται στον ορίζοντα, η παγκόσμια αγορά ενέργειας πιθανώς θα παραμένει ανταγωνιστική και οι τιμές θα διατηρούνται μάλλον χαμηλές.

Το αιολικό δυναμικό είναι ο πιο πλούσιος ενεργειακός πόρος της Ευρώπης. Είναι πολύ ισχυρό στον Βόρειο Ατλαντικό, τις Σκανδιναβικές χώρες και μερικές περιοχές στη Μεσόγειο (περιλαμβανομένων ελληνικών θαλασσών). Οι χώρες που σήμερα επενδύουν σε ΑΠΕ θα αποκτήσουν σημαντικότερο γεωπολιτικό ρόλο στο μέλλον, ενώ οι χώρες της Ευρώπης με υψηλό ηλιακό και αιολικό δυναμικό έχουν καλύτερες προοπτικές ανάπτυξης. Η Ελλάδα διαθέτει σε αφθονία και τα δύο. Ειδικότερα το θαλάσσιο αιολικό δυναμικό είναι πολύ ισχυρό, το Αιγαίο βρίσκεται μεταξύ των πιο ευνοημένων περιοχών της Ευρώπης και μια μεγάλης κλίμακας αιολική ανάπτυξή του, σε συνδυασμό με μεταφορά ηλεκτρισμού στην Δυτική Ευρώπη, θα ενίσχυε τα μέγιστα την γεωπολιτική του ασφάλεια.

Ήδη έχει εξαγγελθεί ένα πρόγραμμα εγκατάστασης ανεμογεννητριών σε νησιά του Αιγαίου και στην Κρήτη, συνολικής ισχύος άνω των 2 GW μέχρι το 2030 (η εγκατεστημένη αιολική ισχύς στην Ελλάδα έφθανε τα 2.8 GW στο τέλος του 2018). Τα μεγέθη αυτά είναι μικρά, σε σχέση με το υπάρχον θαλάσσιο αιολικό δυναμικό.  Κλειδί για την ταχεία επίτευξη των στόχων ΑΠΕ με ορίζοντα το 2030 αποτελεί η δημιουργία μεγάλων αιολικών πάρκων στο Αιγαίο, ιδιαίτερα σε Κυκλάδες και Κρήτη. Κρίσιμη παράμετρος για την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου με νέα έργα σε θάλασσα και στεριά συνιστούν οι υποθαλάσσιες διασυνδέσεις, τόσο μεταξύ των νησιών όσο και με την ηπειρωτική χώρα.

Τα υπεράκτια αιολικά πάρκα είναι μια νέα βιομηχανία που ξεκίνησε το 1991, όταν οι  πρώτες ανεμογεννήτριες εγκαταστάθηκαν έξω από τις ακτές της Δανίας. Το υπεράκτιο αιολικό δυναμικό είναι τεράστιο, μπορεί π.χ. να καλύψει επτά φορές τη ζήτηση ενέργειας στην Ευρώπη. Η ραγδαία πτώση του κόστους της τεχνολογίας και η ταχεία μετάβαση σε παγκόσμιο επίπεδο σε μεγάλες εμπορικές εφαρμογές, δημιουργούν σημαντική ευκαιρία για να αναπτύξει έγκαιρα η Ελλάδα την αναγκαία εφοδιαστική αλυσίδα, που εμπλέκει λιμάνια, ναυπηγεία, βιομηχανίες καλωδίων και τσιμέντου, την αντίστοιχη μελετητική υποδομή και τεχνογνωσία, ενώ μπορούν να δημιουργηθούν άφθονες θέσεις εργασίας.

Μέχρι σήμερα, όλα σχεδόν τα υπεράκτια αιολικά πάρκα του πλανήτη έχουν εγκατασταθεί σε ρηχά νερά, σε μικρή απόσταση από την ακτή. Η επιλογή των περιοχών οδηγείται κυρίως από το βάθος της θάλασσας, διότι η τεχνολογία έχει εστιάσει στη λύση της θεμελίωσης στο βυθό, σε βάθη περιορισμένα στα 40-50 m. Διάφορες βελτιώσεις μπορούν να αυξήσουν το όριο θεμελίωσης μέχρι βάθους 120 m, με χρήση συμβατικής τεχνολογίας. Υπάρχει όμως η τεχνική δυνατότητα για πλωτές ανεμογεννήτριες, που μπορούν να εγκατασταθούν, με αγκύρωση, σε νερά βάθους πολλών εκατοντάδων μέτρων, δηλαδή πρακτικά στις περισσότερες ελληνικές θάλασσες. Μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη ανταγωνιστικών πλωτών ανεμογεννητριών σε πολλά μέρη του κόσμου είναι ένα ρεαλιστικό σενάριο για την περίοδο 2030-2050.

Έχουν γίνει σχέδια για υπεράκτια αιολικά πάρκα ρηχών νερών (θεμελιωμένα στο βυθό) με συνολική ισχύ 2,681 GW σε Αλεξανδρούπολη, Πόρτο Λάγος, Λήμνο, Αντίρριο, Οθωνούς, Διαπόντια νησιά, Πεταλιούς, Κύμη, Ναύπακτο κ.λπ.. Δεν είναι γνωστές εκτιμήσεις για την συνολική ισχύ μελλοντικών πλωτών πάρκων στις ελληνικές θάλασσες, αλλά πιθανότατα θα αποδειχθεί πολλαπλάσια της συνολικής ισχύος των ήδη μελετημένων θέσεων υπεράκτιων αιολικών πάρκων ρηχών νερών (περίπου 5 GW). Οι αρνητικές αντιδράσεις κατά των ανεμογεννητριών στα νησιά είναι προς το παρόν σημαντικές, ωστόσο, μεσοπρόθεσμα, καλαίσθητες αιολικές μηχανές εγκατεστημένες σε νησιωτικά βουνά ή σε θαλάσσια χωρικά ύδατα μπορεί να παράγουν άφθονη ηλεκτρική ενέργεια για ντόπια κατανάλωση αλλά και ως εξαγώγιμο προϊόν υψηλής αξίας προς την Δυτική Ευρώπη. Οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις με την ήπειρο θα καταργούσαν τις πανάκριβες και ρυπογόνες μονάδες πετρελαίου στα νησιά. Η ταύτιση των ενεργειακών ζητημάτων με τα ορυκτά καύσιμα είναι σήμερα οπισθοδρομική και θα υποχωρεί συνεχώς, άρα και η αντίστοιχη οικονομική σημασία ζητημάτων ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας θα μειώνεται. Από την άλλη, σε ένα νέο αναπτυξιακό πλαίσιο, η οικονομική σημασία ζητημάτων ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας αποκτά νέες διαστάσεις εν όψει του 2030 και της αναμενόμενης ωρίμανσης της τεχνολογίας των πλωτών αιολικών πάρκων. Είναι σημαντικό να πραγματοποιηθούν εγκαίρως όλες οι αντίστοιχες επιστημονικές αναλύσεις των σχετικών ανεμολογικών, ενεργειακών και γεωπολιτικών ζητημάτων.

*Ομότιμος Καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΑΠΟ ΤΟ IDLIB; (διάλογος για το προσφυγικό-μεταναστευτικό- 4.)

28/2/20

Το Idlib είναι το τελευταίο οχυρό των ανταρτών που μάχονται εναντίον του Άσαντ. Οι μαχητές στην πλειοψηφία τους ανήκουν στην συμμαχία τζιχαντιστικών οργανώσεων Hayat Tahrir al-Sham, μετεξέλιξη της Al Nusra- παρακλάδι της Al Qaeda. Άλλοι τζιχαντιστές αντάρτες υποστηρίζονται από τους Τούρκους και υπάρχουν και τζιχαντιστές Ουιγούροι. Οι μετριοπαθείς είναι μικρή μειοψηφία. Όλοι αυτοί αριθμούν μερικές χιλιάδες. Ο άμαχος πληθυσμός, παγιδευμένος στην επαρχία είναι 3 εκατομμύρια, με 1 εκατομμύριο παιδιά. Ένα 40% είναι εσωτερικοί πρόσφυγες. Από τον Απρίλη του ’19 έχουν σκοτωθεί τουλάχιστον 1,710 άμαχοι, εκ των οποίων 337 γυναίκες και 503 παιδιά. Κάποιοι επιζήσαντες θα έρθουν προς την πόρτα της Ελλάδας/Ευρώπης. (πηγή ΒΒC 18/2/20).

ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ (διάλογος για το προσφυγικό-μεταναστευτικό-1.)

Αναβιώνει πάλι στη χώρα μας ένας διάχυτος αντιευρωπαϊσμός σχετικά με τους πρόσφυγες : «οι Ευρωπαίοι δεν δέχονται πρόσφυγες, δεν μας δείχνουν αλληλεγγύη κλπ». Ωστόσο τα στοιχεία δείχνουν άλλα:

Το ’15 πέρασαν από τη χώρα και πήγαν στην Ευρώπη συνολικά περίπου 1 500 000 πρόσφυγες/μετανάστες.

Από αυτούς η Γερμανία δέχτηκε πάνω από 800 000, η Αυστρία 150 000 και οι άλλοι διασκορπίστηκαν.κυρίως σε Σουηδία, Γαλλία, Ολλανδία. Η Γαλλία το ’17 είχε 150 000. (πηγή Γιατροί Χωρίς Σύνορα, εφημ. Le Monde.)

Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία η Ελλάδα τον Ιούνιο του ’18 είχε 58 000.

Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ: 58.000 οι πρόσφυγες στην Ελλάδα

(Καθημερινή https://www.kathimerini.gr/970533/article/epikairothta/ellada/ypath-armosteia-toy-ohe-58000-oi-prosfyges-sthn-ellada)

Ο Μοντερνισμός έγινε 100 χρονών.

3 Ιαουαρίου 2020

Roaring Twenties. Ο Μοντερνισμός έγινε 100 χρονών. Aπό τη δεκαετία του 1910, λίγο περισσότερο από 100 χρόνια, η Τέχνες γνώρισαν μια πραγματική έκρηξη. Η μοντέρνα τέχνη στη ζωγραφική, στη μουσική, στο χορό και στον καινουργιοφερμένο κινηματογράφο, αλλά και στη λογοτεχνία, σάρωσε παλιές ιδέες, παλιά ήθη, προκάλεσε τη φρίκη του ακαδημαϊσμού, μπήκε καρφί στο μάτι του κατεστημένου κάθε είδους, αγαπήθηκε από ένα νέο, χειραφετημένο είδος ανθρώπου.

1. Κυβισμός (Popova) 2. Κινηματογράφος: Γερμανικός εξπρεσσιονισμός (Το εργαστήριο του Δρος Καλιγκάρι) 3. Υπερρεαλισμός (Magritte) 4. Η χορεύτρια Ζοζεφίν Μπαίκερ.

Κερκ Ντάγκλας 103 χρονών ( Δεκέμβρης1916 – Φεβρουάριος 2020)

Tα καλύτερά του οι «Σταυροί στο Μέτωπο» («Paths of glory»), «Σπάρτακος» (και τα δυό του Κιούμπρικ) και ο «Συμβιβασμός» («Τhe arrangement»- Εlia Kazan). Αλλά στα παιδικά μου χρόνια τον αγάπησα ως Οδυσσέα και ως Νεντ Λαντ στις «20 000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα»

Σπάρτακος

Paths of glory

Ulisses                                                    «Gunfight at OK Corral»

 

«20 000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα»

«the arrangement»

«Lust for life»(Van Gogh)

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B5%CF%81%CE%BA_%CE%9D%CF%84%CE%AC%CE%B3%CE%BA%CE%BB%CE%B1%CF%82

«Η ταινία ταινία Σπάρτακος (Spartacus).σηματοδότησε επίσης την επιστροφή του Ντάλτον Τράμπο στο Χόλιγουντ. Ο σεναριογράφος συγκαταλεγόταν ανάμεσα στους φιλοκομμουνιστές της Μαύρης Λίστας του Χόλιγουντ κι είχε εξοστρακιστεί από την πουριτανή κοινωνία. Συνέχισε να υπογράφει σενάρια για μεγάλες χολιγουντιανές παραγωγές χρησιμοποιώντας ψευδώνυμα. Ο Ντάγκλας μεσολάβησε στο να πιστωθεί κανονικά το όνομά του στους τίτλους έναρξης της ταινίας»

«Είμαι εκατό χρονών –έγραφε το 2016. Όταν γεννήθηκα, στη Νέα Υόρκη το 1916, πρόεδρος ήταν ο Γουίντροου Γουίλσον. Οι γονείς μου, που δεν ήξεραν να μιλούν ή να γράφουν αγγλικά, ήταν μετανάστες από τη Ρωσία. Μέρος ενός κύματος περισσότερο από δύο εκατομμυρίων Εβραίων που διέφυγαν τα δολοφονικά πογκρόμ της τσαρικής περιόδου στις αρχές του αιώνα. Αναζητούσαν μια καλύτερη ζωή για την οικογένεια τους σε μια μαγική χώρα όπου, όπως πίστευαν, οι δρόμοι της ήταν κυριολεκτικά στρωμένοι με χρυσό. Αυτό που δεν είχαν συνειδητοποιήσει ήταν πως οι ωραίες λέξεις που είναι σκαλισμένες στο Άγαλμα της Ελευθερίας «Δώστε μου τους κουρασμένους, τις φτωχές μάζες σας, να αναπνεύσουν ελεύθερα …» δεν ίσχυαν το ίδιο για όλους τους νέους Αμερικανούς. Πολλοί, από πολλές χώρες και θρησκείες αντιμετωπίζονταν σαν εξωγήινοι, σαν ξένοι, που ποτέ δε θα γίνονταν «αληθινοί Αμερικανοί»…Λένε πως δεν υπάρχει τίποτα νέο υπό τον ήλιο. Κι όμως από τότε που γεννήθηκα, ο πλανήτης μας περιστράφηκε γύρω του εκατό φορές. Και με κάθε περιφορά, παρακολουθούσα τη χώρα μας και τον κόσμο μας να εξελίσσονται με ένα αδιανόητο για τους γονείς μου τρόπο –και με εκπλήσσει κάθε χρόνο που περνάει…»
«Θα επιθυμούσα να σβήσω ήρεμα τα κεριά των εκατοστών γενεθλίων μου, χωρίς να έχει εκλεγεί ένας πρόεδρος που θα «διαλέγει τους μετανάστες» και θα ζητάει «ιδεολογικά πιστοποιητικά»… Η προεκλογική ομιλία του Ντόναλντ Τραμπ στην Αριζόνα, πριν από λίγες εβδομάδες, προκάλεσε ρίγη στην γυναίκα μου Αν, η οποία μεγάλωσε στην Γερμανία. Η ομιλία αυτή θα μπορούσε κάλλιστα να είχε εκφωνηθεί το 1933…Μέχρι σήμερα πίστευα ότι τα μάτια μου έχουν δει τα πάντα. Τώρα όμως, πρώτη φορά στη ζωή του γίνομαι μάρτυρας τέτοιας διασποράς φόβου από έναν υποψήφιο για την προεδρία των ΗΠΑ. Έζησα μία μακρά, καλή ζωή. Δεν θα είμαι εδώ να δω τις συνέπειες, εάν το κακό αυτό «πιάσει ρίζες» στη χώρα μας. Θα είναι όμως εδώ τα παιδιά σας και τα δικά μου, και τα παιδιά των παιδιών μας…». (από ανάρτηση φ/β Τέλη Σιαμαντά)

Τι πιστεύουν οι Μετανάστες- Μια μεγάλη έρευνα της διαΝΕΟσις σε παλαιούς και νέους μετανάστες και πρόσφυγες που ζουν στην Ελλάδα.

 

«Είναι βρώμικοι, είναι εγκληματίες, δεν μιλούν τη γλώσσα μας, μας παίρνουν τις δουλειές, οι γυναίκες μας κινδυνεύουν «, να μερικοί από τους χαρακτηρισμούς που απέδιδαν οι γαλλικές εφημερίδες της δεκαετίας του 1920, και η γαλλική κοινή γνώμη στους Rital, όπως αποκαλούσαν περιφρονητικά τους Ιταλούς μετανάστες. Παρόλο που δεν τους χώριζε ούτε φυλή, ούτε θρησκεία. Σήμερα μετρήστε τους απογόνους τους στη Γαλλία ανάμεσα σε υπουργούς, βουλευτές, δικαστές, επιστήμονες, σταρ του σινεμά και του τραγουδιού και απλούς πολίτες της γαλλικής δημοκρατίας. Και βέβαια στη Ελλάδα έχουμε να λέμε για τους Μικρασιάτες, τους Πόντιους, τους Βλάχους, τους Αρβανίτες, αλλά και τους σημερινούς Αλβανούς που έζησαν και ζουν χρόνια εδώ και πρόκοψαν. Θυμάστε τί τους σούρναμε πριν από 20 χρόνια; Και ας μας μοιάζουν τόσο φυσιογνωμικά, και ας μην έχουν κανένα κόλλημα με καμιά θρησκεία. Βέβαια πολλοί λένε ότι οι σημερινοί πρόσφυγες/μετανάστες είναι αλλόθρησκοι και μάλιστα φανατικοί μουσουλμάνοι, η κουλτούρα τους απέχει εντελώς από τη δική μας, δεν μπορούν, ούτε θέλουν θα ενταχθούν ποτέ στην κοινωνία μας. Μερικοί μάλιστα τους αντιμετωπίζουν ως «εισβολείς» και όλους συλλήβδην δυνάμει τρομοκράτες. Τί έχουμε όμως κάνει εμείς ως χώρα για την ενσωμάτωση του πολίτη τρίτης χώρας στις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτισμικές και πολιτικές δομές της χώρας; (εδώ δε έχουμε ακόμα καταργήσει τη σαρία στη Θράκη!) Δεν είμαστε στο 0, αλλά καρκινοβατούμε. Και η δουλειά που γίνεται από διάφορες κοινωνικές οργανώσεις, δημοτικές κινήσεις και ΜΚΟ είναι πολλές φορές σημαντική. Η εκμάθηση της γλώσσας για όλους και η σχολική ένταξη των παιδιών έχουν αποφασιστική σημασία. Και παράλληλα η επιβολή του νόμου, εκτός από την τιμωρία για τις άλλες παραβατικές συμπεριφορές, επίσης και για επιμονή σε πρακτικές που καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Χωρίς δικαιολογίες ότι «αυτή είναι η κουλτούρα τους» κλπ. Πχ κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να δίνεται κάθε διευκόλυνση να πηγαίνουν τα παιδιά σχολείο, ιδίως τα κορίτσια, αλλά θα έπρεπε να έχουμε νόμο, ανάλογο με της Γαλλίας, που απαγορεύει τα ανήλικα κορίτσια να φορούν μαντήλα στο σχολείο. Παρακάτω ο σύνδεσμος για ολόκληρη την έρευνα και αποσπάσματα που επέλεξα (Μ.Γ.)

Τι Πιστεύουν Οι Μετανάστες

(Αποσπάσματα)

(…). Σήμερα στην Ελλάδα βρίσκονται περίπου 580.000 νόμιμοι μετανάστες, οι οποίοι ζουν κυρίως στα αστικά κέντρα. Αυτοί που ήρθαν μετά το 2015 και έχουν μείνει εδώ εκτιμάται πως φτάνουν τους 50-70.000 -οι αιτήσεις ασύλου που εκκρεμούσαν ως και τα τέλη του 2018 έφταναν τις 67.000.

Πάνω από τους μισούς νέους πρόσφυγες (35.000) είναι γυναίκες και παιδιά. Σύμφωνα με τη UNICEF τα παιδιά είναι 27.000, ενώ σύμφωνα με την καταγραφή της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες το Σεπτέμβριο του 2019, ο ακριβής αριθμός των ασυνόδευτων παιδιών ήταν 4.616.

Από τους πρόσφυγες που βρίσκονται σήμερα στην Ελλάδα 11.400 ζουν στα πέντε hotspots (ο ελληνικός όρος είναι «Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης» – ΚΥΤ) που υπάρχουν στη Λέσβο, τη Σάμο, την Κω, τη Χίο και τη Λέρο, 2.000 στο προσφυγικό κέντρο Κάρα Τεπέ στη Λέσβο και σε σπίτια στα 5 νησιά του Αιγαίου, 20.000 ζουν σε δομές υποδοχής στην ηπειρωτική Ελλάδα (Ανδραβίδα, Σκαραμαγκάς κ.ά.), 25.000 ζουν σε ξενοδοχεία ή διαμερίσματα, ή φιλοξενούνται από ελληνικές οικογένειες ή ΜΚΟ, ενώ ένας άγνωστος αριθμός διαμένει σε παράνομους καταυλισμούς («Ελαιώνας» Μόριας κ.α.) ή σε καταλήψεις. (…)

1. Η στάση των Ελλήνων απέναντι στο φαινόμενο.

Το 58% θεωρούν ότι η παρουσία μεταναστών στην Ελλάδα «αποτελεί κίνδυνο αλλοίωσης της εθνικής μας ταυτότητας«. Το 79% πιστεύουν ότι η παρουσία των μεταναστών δεν συμβάλλει στην επίλυση του δημογραφικού. Το 53% πιστεύουν ότι η παρουσία τους αυξάνει την εγκληματικότητα. 3 στους 4 θεωρούν ότι οι μετακινήσεις των προσφύγων προς την Ελλάδα είναι ένα φαινόμενο μονιμότερο και όχι προσωρινό, και μάλιστα το 54% πιστεύουν ότι στο μέλλον θα έρχονται περισσότεροι πρόσφυγες και μετανάστες. Σχεδόν 40% δεν γνωρίζουν τη συμφωνία Τουρκίας – Ε.Ε. για τη μείωση των μεταναστευτικών ροών, κι από αυτούς που τη γνωρίζουν, το 80% τη θεωρούν αναποτελεσματική. Τέτοια αποτελέσματα δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. (…)σε άλλη έρευνα της διαΝΕΟσις το 2016, κατά την κορύφωση της προσφυγικής κρίσης, εμφανίστηκαν και έντονα αισθήματα αλληλεγγύης στις απαντήσεις. Τότε, το 80% των ερωτηθέντων δήλωσαν πως νιώθουν «πολλή» ή «αρκετή» συμπάθεια για τους πρόσφυγες. Στην έρευνα του 2019, στην ερώτηση για το αν «υπάρχει επαρκής μέριμνα της πολιτείας για την ενσωμάτωση προσφύγων που δικαιούνται άσυλο», ένα 64% απάντησε πως όχι. Το 68% θεωρεί τις συνθήκες στη Μόρια της Λέσβου, τη Σάμο και στα άλλα κέντρα καταγραφής και διαμονής «κακές» ή «πολύ κακές». Από αυτούς που έχουν ακούσει για τον ρόλο των ΜΚΟ στα hotspots, περίπου οι μισοί κρίνουν τη συνεισφορά τους σε ανθρωπιστικά ζητήματα ως «αρνητική» ή «πολύ αρνητική», ενώ η πλειοψηφία θεωρούν ότι τα ευρωπαϊκά κονδύλια κατασπαταλούνται. Βεβαίως, και στην έρευνα του 2016 η πλειοψηφία (55%) ήταν κατά της μόνιμης εγκατάστασης προσφύγων στην Ελλάδα.

2. Τι Πιστεύουν Οι Μετανάστες

Οι μετανάστες του μεταναστευτικού κύματος της δεκαετίας του ’90 φαίνεται να έχουν ενταχθεί επιτυχώς στην ελληνική κοινωνία και στην αγορά εργασίας. (…) Οι μετανάστες και οι πρόσφυγες των τελευταίων χρόνων απέχουν πάρα πολύ από αυτό το επιτυχημένο μοντέλο. Ούτε αυτοί έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες ένταξης (μολονότι η στρατηγική της ελληνικής πολιτείας είναι ασφαλώς βελτιωμένη από τη δεκαετία του 1990), αλλά παράλληλα η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας πια δεν επιτρέπει αισιοδοξία. Τα επιπλέον εμπόδια της γλώσσας, της απομόνωσης από την κοινωνία, της μηδαμινής πρόσβασης στην αγορά εργασίας, δεν τους επιτρέπουν να οραματιστούν κανένα μέλλον στην Ελλάδα. Δεν εμφανίζουν καν το αίσθημα ατομικής ευθύνης για την ένταξή τους στην κοινωνία, κάτι που χαρακτήριζε τους παλαιότερους μετανάστες. Τελικά, οι νέοι μετανάστες αντιμετωπίζουν τη χώρα μας ως ένα σταθμό προς κάποιον άλλο προορισμό. Η μεγάλη πλειοψηφία τους δεν έχει καμία πρόθεση να παραμείνει στη χώρα μας και να ενταχθεί στην ελληνική κοινωνία.

(…) Το δείγμα των 800 μεταναστών που συγκεντρώθηκε για τις ανάγκες της έρευνας αποτελείται από 52% γυναίκες και 48% άνδρες, αλλά στις διάφορες εθνότητες τα ποσοστά είναι διαφορετικά. Το 67% των Σύρων είναι άνδρες, για παράδειγμα, αλλά το 81% των Γεωργιανών είναι γυναίκες. Περισσότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες (55%) είναι παντρεμένοι (72% στους Σύρους) και περίπου οι μισοί έχουν παιδιά τα οποία ζουν μαζί τους εδώ στην Ελλάδα. Οι πιο πρόσφατοι μετανάστες (για τις ανάγκες της σύνοψης αυτής θα τους αποκαλούμε «νέους» ή «νεότερους»), μάλιστα, έχουν σε μεγαλύτερο ποσοστό παιδιά (63,5%) από τους παλαιότερους (42%). «Η βασική απεικόνιση των προσφύγων της κρίσης του 2015 ως νέων, ανύπανδρων ανδρών δεν αντιστοιχεί στην εικόνα των ευρημάτων μας«, γράφουν οι ερευνητές.

(…) Όσον αφορά τη θρησκεία, σχεδόν όλοι οι Γεωργιανοί και το 64% των Αλβανών δηλώνουν Χριστιανοί Ορθόδοξοι, ενώ η πλειοψηφία των Αφγανών και των Σύρων είναι μουσουλμάνοι (οι Σύροι σχεδόν ολοκληρωτικά Σουνίτες, οι Αφγανοί μοιρασμένοι). Παρ’ όλα αυτά, η μεγάλη πλειοψηφία ανεξαρτήτως θρησκεύματος (77% στο σύνολο) δήλωσαν ότι δεν λαμβάνουν ποτέ μέρος σε θρησκευτικές τελετές, ή συμμετέχουν σπάνια. Η θρησκεία μοιάζει να μην παίζει μεγάλο ρόλο στις ζωές τους.

(…) Η μεγάλη πλειοψηφία των πρόσφατων μεταναστών ζουν σε κοντέινερ σε καταυλισμούς προσφύγων. Μόνο το 15% κατοικούν σε διαμερίσματα ή σπίτια. Αντίθετα, η συντριπτική πλειοψηφία των παλαιότερων μεταναστών ζουν σε σπίτια και μάλιστα χωρίς να τα μοιράζονται με άλλους (το 97% των Αλβανών ζουν σε δικό τους σπίτι). Οι αλβανικής καταγωγής ερωτηθέντες του δείγματος, γενικότερα, δείχνουν να έχουν ενταχθεί υποδειγματικά στην κοινωνία μας. Περισσότεροι από τους μισούς, μάλιστα, έχουν λάβει την ελληνική υπηκοότητα -ένα 5% δεν έχουν καν διπλή υπηκοότητα, αλλά μόνο την ελληνική. Το υπόλοιπο μέρος του δείγματος, που διατηρούν μόνο την αλβανική υπηκοότητα, ζουν στη χώρα με νόμιμες άδειες παραμονής (δεκαετή, δεύτερης γενιάς ή μακράς διάρκειας). Αυτό το εύρημα είναι εντυπωσιακό, αν αναλογιστεί κανείς ότι τη δεκαετία του ’90, όταν οι περισσότεροι Αλβανοί μετανάστες έφτασαν στη χώρα μας, αποτελεσματικές διαδικασίες νόμιμης εισόδου δεν υπήρχαν -όλοι τους είχαν μπει στη χώρα παράνομα.

(…) Το 91% των νεότερων μεταναστών και προσφύγων (και σχεδόν όλοι οι Σύροι) δηλώνουν ως αιτία μετανάστευσης την «αποφυγή βίας», (…) οι πρόσφυγες που ζητούν άσυλο στην Ελλάδα δηλώνουν ότι έχουν επηρεαστεί από περιστατικά εκρηκτικής βίας σε ποσοστό 78%. 75% από αυτούς έχουν βιώσει αεροπορικές επιδρομές, 69% έχουν βιώσει επιθέσεις με αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς, 53% δηλώνουν ότι έχει καταστραφεί το σπίτι τους, 83% έχουν βιώσει βομβαρδισμούς γενικότερα. Το προφίλ τους, οι ανάγκες τους, τα προβλήματά τους και τα κίνητρά τους είναι πολύ διαφορετικά από εκείνα των οικονομικών μεταναστών του 1990. Η πλειοψηφία των νεότερων δηλώνουν, εξάλλου, ότι έφυγαν από τη χώρα τους για να αποφύγουν διώξεις, αλλά και για να χρησιμοποιήσουν την Ελλάδα «ως χώρα διέλευσης σε άλλο προορισμό της Ε.Ε.».

(…) Όταν τους ρωτήσαμε, όμως, για τα βασικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν όσον αφορά την ένταξή τους στην αγορά εργασίας, η συντριπτική πλειοψηφία των πρόσφατων μεταναστών δήλωσαν τη γλώσσα, κάτι που αποτελεί πρόβλημα μόνο για έναν στους τρεις παλαιούς. Τα υπόλοιπα εμπόδια (έλλειψη χρημάτων, πληροφόρησης ή εγγράφων σε σημαντικό βαθμό, σωματικές και ψυχικές δυσκολίες και πολιτισμικές διαφορές σε μικρότερο) τα αντιμετωπίζουν όλες οι εθνικότητες λίγο-πολύ το ίδιο, ένα άλλο, όμως, τις ρατσιστικές συμπεριφορές του γηγενούς πληθυσμού, μόνο οι Αλβανοί δηλώνουν πως το αντιμετωπίζουν σε μεγάλο ποσοστό. (…)  είναι σημαντικό να αναγνωριστούν προβλήματα ψυχικής υγείας που βιώνουν, όχι μόνο οι νεότεροι, αλλά και οι παλαιοί μετανάστες.

3. Ο γρίφος της ένταξης

Σύμφωνα με το Συμβούλιο της Ευρώπης, η ένταξη προσφύγων και μεταναστών σε μια κοινωνία έχει τέσσερις πτυχές: την οικονομική, την κοινωνική την πολιτισμική και την πολιτική. Ο τελικός στόχος για κάθε πολιτική μετανάστευσης είναι η απόκτηση ιθαγένειας στη χώρα υποδοχής, και η ενσωμάτωση του πολίτη τρίτης χώρας στις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτισμικές και πολιτικές δομές της χώρας υποδοχής.

4. Κι εμείς τι κάνουμε;

Πολλοί δεν γνωρίζουν ότι η χώρα μας έχει Εθνική Στρατηγική για την ένταξη των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία (PDF), και μάλιστα ότι αυτή προηγήθηκε της πρόσφατης προσφυγικής κρίσης. Όχι κατά πολύ: υιοθετήθηκε μόλις το 2013 (και ανανεώθηκε το 2018). (…)  τα τελευταία χρόνια ανανεώθηκαν τόσο ο νόμος για την Ιθαγένεια (4332/2015) όσο και ο μεταναστευτικός νόμος (4375/2016) ενώ το Υπουργείο Παιδείας εκπόνησε ένα πρόγραμμα για την ένταξη των παιδιών μεταναστών και προσφύγων σε ελληνικά σχολεία (2016). Ωστόσο, όλες αυτές οι κινήσεις μαζί (παρά τις φωτεινές εξαιρέσεις του προγράμματος του υπουργείου Παιδείας και του ΘΑΛΗ ΙΙ) δεν συνθέτουν μια ολοκληρωμένη και αποτελεσματική μεταναστευτική πολιτική για τη χώρα μας.

Όσον αφορά για τις λύσεις;

Πρώτα απ’ όλα, αξίζει να αναφέρουμε το πρόγραμμα για την εκπαίδευση των παιδιών, που αναφέρθηκε και παραπάνω. Το 2016 20.000 προσφυγόπουλα εντάχθηκαν σε 800 τάξεις υποδοχής, κάνοντας μαθήματα τις απογευματινές ώρες. Ήταν ένα σημαντικό πρόγραμμα, όχι μόνο επειδή υλοποιήθηκε, αλλά γι’ αυτό που συνέβη μετά. Το 2017 η Επιστημονική Επιτροπή για τη Στήριξη των Παιδιών των Προσφύγων εξέδωσε έκθεση αποτίμησης του προγράμματος, καταγράφοντας μια σειρά από σοβαρές δυσλειτουργίες και ελλείψεις (από την έλλειψη οργανογράμματος μέχρι αστοχίες στην επιλογή σχολείων για τις τάξεις) και κατέληξε σε μια σειρά από προτάσεις για τη διόρθωσή τους. Μια πρώτη πρόταση που προκύπτει από τη μελέτη είναι η χρησιμοποίηση αυτής της αξιολόγησης για το σχεδιασμό ενός πιο αποτελεσματικού προγράμματος εκπαίδευσης των παιδιών αυτών.

προτάσεις πολιτικής

• Παροχή στέγης σε διαμερίσματα και διασπορά των προσφύγων σε διάφορες περιοχές της χώρας, με σεβασμό τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους.
• Πλήρης λειτουργία των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών σε όλους τους Δήμους της χώρας, καθώς είναι σημαντικό να δοθεί συμβουλευτικός ρόλος στους ίδιους τους μετανάστες και πρόσφυγες για θέματα που τους αφορούν άμεσα.
• Πλήρης λειτουργία των Υπηρεσιών μιας Στάσης για πρόσφυγες και μετανάστες.
• Εισαγωγή του θεσμού του διαπολιτισμικού μεσολαβητή για τη διευκόλυνση των μεταναστών στην επικοινωνία με το κράτος.
• Εισαγωγή συστήματος αξιολόγησης δεξιοτήτων με την επέκταση του «Ευρωπαϊκού Διαβατηρίου για τα Προσόντα των Προσφύγων» σε συνεργασία με αντίστοιχες διακυβερνητικές δομές (ή αυτόνομα) ώστε καταρτισμένοι πρόσφυγες και μετανάστες να μπορέσουν να ενταχθούν γρήγορα στην αγορά εργασίας. Μια πρώτη πιλοτική εφαρμογή το 2017 χορήγησε 73 τέτοια διαβατήρια σε υποψηφίους.
• Διασφάλισης πρόσβασης παιδιών σε τοπικές σχολικές μονάδες στα πλαίσια της αμφίδρομης ένταξης. Ενσωμάτωση βασικών αρχών σεβασμού της διαφορετικότητας στο σχολικό αναλυτικό πρόγραμμα.
• Παροχή μαθημάτων ελληνικής γλώσσας σε όλους τους ενήλικες μετανάστες.
• Εξασφάλιση διαφάνειας στη διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων. Αύξηση ρυθμού απορρόφησης και καλύτερος συντονισμός των ΜΚΟ που χρηματοδοτούνται από τις ελληνικές αρχές.
• Καλύτερη ιεράρχηση και στόχευση στην κατανομή των κονδυλίων και αξιολόγηση των δράσεων. Κεντρικός στρατηγικός σχεδιασμός (ως προς την εκταμίευση, τον προορισμό και την αιτιολόγηση), λεπτομερής ανάλυση των πηγών χρηματοδότησης και χρηματοδοτικό προγραμματισμό των δράσεων με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.
• Δημιουργία αξιόπιστου συστήματος για την καταγγελία φαινομένων απάτης.
• Συμβουλευτική υποστήριξη σε ελληνικούς φορείς μέσω εργαλειοθήκης για την εισαγωγή ενταξιακών δράσεων σε ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα. (…)

Γιώργος Παγουλάτος: Η αδύναμη καρδιά της Ευρώπης

Δυστυχώς, αν εξαιρέσουμε το Green Deal, οι αποφάσεις στην Ευρώπη παίρνονται ολοένα και περισσότερο σε δια-κυβερνητικό επίπεδο και όχι σε επίπεδο οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Καθημερινή 19.01.2020

Η Ευρώπη μιλάει πολλές γλώσσες, αλλά η γλώσσα της παγκόσμιας ισχύος δεν είναι μία από αυτές. Χειρότερα από πολιτική αδυναμία, αυτό συνιστά ιστορική αμέλεια.

Η νέα Κομισιόν, υπό την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έθεσε ψηλά τον πήχυ της διεθνούς φιλοδοξίας, αυτοπροσδιοριζόμενη ως «γεωπολιτική». Η προηγούμενη Επιτροπή Γιούνκερ ήταν «πολιτική», υπονοώντας μια ευφυέστερη διαχείριση των πολλαπλών κρίσεων της Ε.Ε. – με κυριότερη τότε την κρίση της Ελλάδας. Η «πολιτική» Επιτροπή Γιούνκερ ήταν επιτυχής, και τα χειρότερα αποσοβήθηκαν. Θα είναι εξίσου επιτυχής η παρούσα Επιτροπή;

Το ξεκίνημα δεν ήταν το καλύτερο δυνατό. Με το καλημέρα σας, η Ε.Ε. είχε να διαχειριστεί τις συνέπειες των μονομερών πρωτοβουλιών Τραμπ: την εγκατάλειψη των Κούρδων και την εισβολή της Τουρκίας στη Συρία, την κρίση της Λιβύης, όπου η Τουρκία επίσης στέλνει στρατό. Και βέβαια την τυχοδιωκτική δολοφονία του στρατηγού Σουλεϊμανί από αμερικανικό drone, που κονιορτοποίησε ό,τι είχε απομείνει από τη συμφωνία JCPOA για τον έλεγχο των πυρηνικών του Ιράν – από τα σημαντικότερα κοινά επιτεύγματα εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε. με την κυβέρνηση

Ομπάμα. Τώρα το Ιράν βαίνει ακάθεκτο προς ολοκλήρωση του πυρηνικού του προγράμματος, και η Μέση Ανατολή κυλάει σε νέο κύκλο έντασης.

Σε όλα αυτά, η ευρωπαϊκή αντίδραση ήταν υποτονική, όταν δεν ήταν ανύπαρκτη. Ελλείψει συναπόφασης, η Ε.Ε. έχει υποκατασταθεί από σχηματισμούς τύπου Ε3 (Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία), που προσπαθούν να διασώσουν κάποια προσχήματα ευρωπαϊκής πολιτικής.

Αυτό είναι κρίμα, γιατί η Ευρώπη παραμένει δύναμη καλού στον πλανήτη. Σε κορυφαία ζητήματα, όπως η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η Ε.Ε. έχει ηγετικό ρόλο. Η ευρωπαϊκή πράσινη συμφωνία είναι το πιο φιλόδοξα αρθρωμένο πρόγραμμα που έχει διατυπωθεί, εξακτινώνεται σε κάθε τομέα πολιτικής, απαντά στις αγωνίες των Ευρωπαίων πολιτών, κινητοποιεί τις αγορές. Είναι ένα σχέδιο για το οποίο η Ευρώπη δικαιούται να είναι υπερήφανη. Ομως, κατά πολλά άλλα, όπως συχνά συμβαίνει, οι ευγενείς φιλοδοξίες των Βρυξελλών γειώνονται στις άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Κεντρικός ανασταλτικός παράγοντας, η δυσλειτουργική πλέον σχέση Παρισιού – Βερολίνου. Η στενή γαλλογερμανική συνεργασία ήταν πάντα η καρδιά της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Κανένα ευρωπαϊκό άλμα δεν πραγματοποιήθηκε χωρίς οι δύο χώρες να συνεργάζονται στενά.

Ο πρόεδρος Μακρόν, ο μόνος ηγέτης με ευρωπαϊκό όραμα, έχει μείνει χωρίς συνομιλητή. Το Βερολίνο τον κατηγορεί για σπασμωδικές κινήσεις εντυπωσιασμού, αλλά οι ευθύνες ανήκουν κυρίως στο Βερολίνο. Ο Μακρόν προχώρησε σε εσωτερικές μεταρρυθμίσεις, αλλά η Γερμανία τον άφησε εκκρεμή στην Ευρωζώνη. Ο προϋπολογισμός της Ευρωζώνης είναι μόνο κατ’ όνομα. Η τραπεζική ενοποίηση και το κοινό σύστημα εγγύησης καταθέσεων σέρνεται. Η υιοθέτηση ενός κοινού ευρω-τίτλου (safe asset) βρίσκεται σε βαθιά ψύξη.

Χωρίς περισσότερη ενοποίηση στο ευρώ, η Ε.Ε. θα αδυνατεί να μετατρέψει το εμπορικό της εκτόπισμα σε πολιτική επιρροή και το κοινό της νόμισμα σε εργαλείο οικονομικής ισχύος. Θα μένει ανυπεράσπιστη απέναντι σε κράτη που μεταφράζουν την οικονομική τους υπεροχή σε μοχλό εκβιασμού και το παγκόσμιο νόμισμά τους σε όπλο.

Στη ρίζα του προβλήματος, η αδυναμία της γερμανικής κυβέρνησης. Πρώτον, διότι μετά μακρά περίοδο ανάπτυξης, η οικονομία της επιβραδύνεται. Δεύτερον, διότι η άλλοτε κυρίαρχη του παιχνιδιού καγκελάριος Μέρκελ βρίσκεται σε πορεία εξόδου, με την πολιτική απίσχνανση που αυτό συνεπάγεται. Τρίτον, λόγω αδυναμίας του κυβερνητικού εταίρου, που το μόνο που τον κρατάει είναι ο φόβος ότι μια αποχώρηση θα οδηγούσε σε νέα δεινή ήττα στις εκλογές.

Ακόμα βαθύτερα, πηγή της γερμανικής αδυναμίας είναι το γερμανικό μοντέλο οικονομικής ανταγωνιστικότητας. Βασίζοντας την ανάπτυξή της στον δυναμισμό των εξαγωγών της, η Γερμανία κατέστησε εαυτήν εξαιρετικά ευάλωτη σε εξωτερικές πιέσεις και διακυμάνσεις του παγκόσμιου εμπορίου. Το τεράστιο εμπορικό πλεόνασμα, σύμβολο του οικονομικού δυναμισμού της Γερμανίας, είναι παραδόξως η πηγή της αδυναμίας της. Και μαζί και ολόκληρης της Ευρώπης.

Οι γερμανικές εξαγωγές και τα εργοστάσια αυτοκινήτων στην Κίνα καθιστούν τη Γερμανία επιρρεπή στην πίεση της Κίνας για το 5G. Το Πεκίνο την απειλεί πως εάν το θεωρήσει κίνδυνο ασφάλειας, θα θεωρήσει κι εκείνο επικίνδυνα τα γερμανικά αυτοκίνητα. Οι τεράστιες εξαγωγές γερμανικών προϊόντων στις ΗΠΑ καθιστούν το Βερολίνο ευάλωτο στους εκβιασμούς Τραμπ, όσο η Γερμανία έχει τα περισσότερα να χάσει από έναν εμπορικό πόλεμο. Και το μέγεθος των γερμανικών εξαγωγών και επενδύσεων στην Τουρκία καθιστούν τη Γερμανία διστακτική σε αυστηρότερες κυρώσεις προς την Αγκυρα, ακόμη κι όταν αυτές απαιτούνται για να ανασχεθεί ο τουρκικός μιλιταρισμός στην περιοχή. Η οικονομική ευρωστία ενίοτε παράγει πολιτική εξάντληση.

* Ο κ. Γιώργος Παγουλάτος είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, επισκέπτης καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης, γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ.

 

 

Τα Θεοφάνεια και οι αναπάντεχοι δρόμοι της γυναικείας χειραφέτησης

Κάθε χρόνο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο βραβεύει τρείς κινηματογραφικές ταινίες που «μας ανοίγουν πόρτες για να κατανοήσουμε την πραγματικότητα και τον εαυτό μας, και οι σκηνοθέτες πρέπει να έχουν το θάρρος να αντιμετωπίσουν δύσκολα προβλήματα.» Το 2019 πρώτο βραβείο πήρε η ταινία από τη Βόρεια Μακεδονία «Θεός υπάρχει και το όνομα αυτού Πετρούνια» («Gospod postoi, imeto i’ e Petrunija») της Teona (Θεώνη;) Strugar Mitevska. Πρόκειται για μια φεμινιστική σάτιρα, όπου μια κοπέλλα, αψηφώντας τα θρησκευτικά και κοινωνικά στερεότυπα, βουτάει και πιάνει τον σταυρό στα Θεοφάνεια- προς μεγάλο θυμό των «παλικαριών» και σοκ των αρχών.

Στην Ελλάδα αυτό το πρόβλημα δεν το έχουμε εδώ και χρόνια. Μπορεί πολλές διακρίσεις κατά του φύλου μας να κρατούν ακόμα, και πολλές γυναίκες να σηκώνουν καθημερινά το σταυρό του μαρτυρίου, πάντως κάθε χρόνο πολλές γυναίκες (και φέτος) πιάνουν το σταυρό. Ανεπανάληπτη η σκηνή από τη «Μανταλενα» (1960) με Παντελή Ζερβό και βέβαια Αλίκη.

 

 

Απολογισμός του 2019 μέσα από τις εμβληματικές εικόνες (© CNN & TIME)

1. Η πρώτη φωτογραφία μιας Μαύρης Τρύπας.

2. H Notre Dame καίγεται

3. Ο πατέρας με το κοριτσάκι του που προσπάθησαν να περάσουν τον Ρίο Γκράντε στα σύνορα Μεξικού-ΗΠΑ.

ΑΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ- ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

1.  Το δάσος του Αμαζονίου καίγεται.

2. Ο κυκλώνας στις Βερμούδες

4. Η Βενετία πλημμυρισμένη

5.Πυρκαγιές στην Καλιφόρνια.

6. Η πεινασμένη πολική αρκούδα, πολύ μακρυά από το φυσικό της χώρο.

7. Το πρόσωπο της χρονιάς

8. Τζέϊν Φόντα forever: σύλληψη λόγω διαμαρτυρίας για το κλίμα.

ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ

1. Γιάννη Μπεχράκη: η βραβευμένη φωτο του Σύρου πρόσφυγα που φιλά την κόρη του καθώς περπατά μέσα σε μια καταιγίδα προς τα σύνορα της Ελλάδας με την Π.Γ.Δ.Μ, κοντά στην Ειδομένης.

2. Από την εξέγερση των κολασμένων στη Μόρια.

ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ

1. Η πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας Jacinda Ardern με τους συγγενείς των θυμάτων της τρομοκρατικής επίθεσης κατά του τζαμιού στην Christchurch.

2. Η αναγγελία της εξόντωσης του αρχηγού του «Ισλαμικού Κράτους» Αl Baghdadi.

3. Θύμα της εθνοκάθαρσης των Rohingya, από τούς ινδουϊστές στη Βιρμανία.

ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

1&2 Ο πολύμηνος αγώνας για δημοκρατία στο Χονγκ Κονγκ είναι εμβληματικός και για όλες τις διαμαρτυρίες στο Ιράκ, Ιράν, Βενεζουέλα, Περού, Χιλή και αλλού σε όλον τον πλανήτη.

ΔΙΑΣΤΗΜΑ

1. Το Curiosity της NASA στέλνει νέες selfie από τον Άρη.

2. Ο διεθνής διαστημικός σταθμός περνάει κοντά από τον Ήλιο.

ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

1.Ο Μπόρις Τζόνσον νικητής των εκλογών, παίρνει την εντολή.

2. Η Νάνσυ Πελόζι ανακοινώνει την έναρξη διαδικασίας Impeachement κατά του Τραμπ.

ΦΥΣΗ:

1. Ζευγάρι gay αρσενικών πιγκουϊνων στο ζωολογικό κήπο του Βερολίνου, υιοθετούν και κλωσσάνε αυγό.

2.Συνάντηση της καταδύτριας Ramsey στη Χαβάϊ με τον μεγάλο λευκό καρχαρία Deep Blue.

3. Η νεογέννητη καμηλοπάρδαλη με τη μαμά της.

4.Σκιουράκι σε στιγμή απόλαυσης.