Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύεται να καταστεί ο πρώτος κλιματικά ουδέτερος συνασπισμός του κόσμου μέχρι το 2050. Αυτό απαιτεί σημαντικές επενδύσεις τόσο από την ΕΕ, όσο και από κάθε εθνικό δημόσιο τομέα, καθώς και από τον ιδιωτικό τομέα. Το επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (European Green Deal)- το επενδυτικό σχέδιο για την Βιώσιμη Ανάπτυξη της Ευρώπης – που παρουσιάστηκε σήμερα, θα κινητοποιήσει τις δημόσιες επενδύσεις και θα βοηθήσει στο ξεμπλοκάρισμα ιδιωτικών κεφαλαίων μέσω χρηματοδοτικών οργάνων της ΕΕ, κυρίως της InvestEU, τα οποία θα οδηγήσουν σε επενδύσεις τουλάχιστον ενός τρισεκατομμυρίου ευρώ.
Αν και όλοι, κράτη μέλη, περιφέρειες και τομείς, θα πρέπει να συμβάλουν στην μετάβαση, η κλίμακα της πρόκλησης δεν είναι η ίδια. Ορισμένες περιοχές θα επηρεαστούν πολύ περισσότερο και θα υποστούν βαθύτατο οικονομικό και κοινωνικό μετασχηματισμό. Ο Μηχανισμός της Δίκαιης Μετάβασης (Just Transition Mechanism) θα παρέχει εξατομικευμένη οικονομική και πρακτική υποστήριξη για να βοηθήσει τους εργαζόμενους και να δημιουργήσει τις απαραίτητες επενδύσεις σε αυτές τις περιοχές.
Το ευρωπαϊκό επενδυτικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας
Το Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Σχέδιο για την Πράσινη Συμφωνία θα κινητοποιήσει τη χρηματοδότηση της ΕΕ και θα δημιουργήσει ένα ευνοϊκό πλαίσιο για τη διευκόλυνση και την τόνωση των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων που απαιτούνται για τη μετάβαση σε μια οικονομία κλιματικά ουδέτερη, πράσινη, ανταγωνιστική και χωρίς αποκλεισμούς (συμπεριληπτική). Συμπληρώνοντας άλλες πρωτοβουλίες που ανακοινώθηκαν στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας, το σχέδιο βασίζεται σε τρεις διαστάσεις:
Χρηματοδότηση: κινητοποίηση τουλάχιστον 1 τρισεκατομμυρίου € σε βιώσιμες επενδύσεις για την επόμενη δεκαετία. Ένα μερίδιο δαπανών για το κλίμα και την περιβαλλοντική δράση από τον προϋπολογισμό της ΕΕ μεγαλύτερο όσο ποτέ άλλοτε θα κινητοποιήσει και την ιδιωτική χρηματοδότηση, όπου η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα παίξει ρόλο-κλειδί.
Ενεργοποίηση: παροχή κινήτρων για την απελευθέρωση και ανακατεύθυνση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων. Η ΕΕ θα παράσχει εργαλεία στους επενδυτές, θέτοντας την βιώσιμη χρηματοδότηση στην καρδιά του χρηματοπιστωτικού συστήματος και θα διευκολύνει τις βιώσιμες επενδύσεις των δημοσίων αρχών, ενθαρρύνοντας τους πράσινους προϋπολογισμούς και τις προμήθειες του Δημοσίου και σχεδιάζοντας τρόπους για τη διευκόλυνση των διαδικασιών έγκρισης των κρατικών ενισχύσεων για τη δίκαιη μετάβαση στις θιγόμενες περιφέρειες.
Πρακτική υποστήριξη: η Επιτροπή θα παράσχει στήριξη στις δημόσιες αρχές και τους φορείς υλοποίησης έργων όσον αφορά τον σχεδιασμό και την υλοποίηση βιώσιμων έργων.
Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης
Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης (JTM) είναι ένα βασικό εργαλείο για να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση προς μια οικονομία κλιματικά ουδέτερη θα πραγματοποιηθεί με δίκαιο τρόπο, χωρίς ν’ αφήνει πίσω κανέναν. Παρόλο που όλες οι περιφέρειες θα απαιτήσουν χρηματοδότηση και το Επενδυτικό Σχέδιο για την Πράσινη Συμφωνία (European Green Deal Investment Plan) φροντίζει αυτή την εξυπηρέτηση, ο Μηχανισμός παρέχει στοχοθετημένη υποστήριξη με την κινητοποίηση τουλάχιστον 100 δισεκατομμυρίων € για την περίοδο 2021-2027 προς τις περιοχές που πλήττονται περισσότερο, για την άμβλυνση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της μετάβασης. Ο Μηχανισμός θα δημιουργήσει τις απαραίτητες επενδύσεις για να βοηθήσει τους εργαζόμενους και τις κοινότητες που σήμερα βασίζονται στην οικονομική αλυσίδα των ορυκτών καυσίμων. Θα συμπληρώσει την ουσιαστική συμβολή του προϋπολογισμού της ΕΕ μέσω όλων των οργάνων που σχετίζονται άμεσα με τη μετάβαση.
Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης θα αποτελείται από 3 κύριες πηγές χρηματοδότησης:
1)Το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, το οποίο θα λάβει νέα κεφάλαια της ΕΕ ύψους 7,5 δισ. €, επιπλέον της πρότασης της Επιτροπής για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ. Τα κράτη μέλη, για να συνεισφέρουν το μερίδιό τους στο Ταμείο, σε διάλογο με την Επιτροπή, θα πρέπει να προσδιορίσουν τις επιλέξιμες περιοχές μέσω χωροταξικά εξειδικευμένων πλάνων για τη δίκαιη μετάβαση. Θα πρέπει επίσης να δεσμευτούν ότι κάθε ευρώ από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης θα συνδυάζεται με τα κονδύλια του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου Plus, καθώς και να διαθέσουν πρόσθετους εθνικούς πόρους. Όλες μαζί αυτές οι χρηματοδοτήσεις θα παρέχουν κεφάλαια ύψους 30 έως 50 δισεκατομμυρίων €, που θα κινητοποιήσουν ακόμα περισσότερες επενδύσεις. Το Ταμείο θα παρέχει κατά κύριο λόγο επιχορηγήσεις σε περιφέρειες. Για παράδειγμα, θα υποστηρίξει τους εργαζόμενους για την ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων για την αγορά εργασίας του μέλλοντος και θα βοηθήσει τις μικρές και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις (SME), τις νεοσύστατες επιχειρήσεις (start-ups) και τα εκκολαπτήρια επιχειρήσεων ώστε να δημιουργήσουν νέες οικονομικές ευκαιρίες σε αυτές τις περιοχές. Θα υποστηρίξει επίσης τις επενδύσεις μετάβασης στην καθαρή ενέργεια, πχ στην ενεργειακή αποδοτικότητα.
2) Ένα στοχοθετημένο σχέδιο δίκαιης μετάβασης στο πλαίσιο της InvestEU για την κινητοποίηση επενδύσεων έως 45 δισ €. Αυτό θα επιδιώξει να προσελκύσει ιδιωτικές επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένης της βιώσιμης ενέργειας και των μεταφορών, που θα ωφελήσουν αυτές τις περιφέρειες και θα βοηθήσουν τις οικονομίες τους να βρουν νέες πηγές ανάπτυξης.
3) Μια διαδικασία δημόσιου δανεισμού μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων με την υποστήριξη του Προϋπολογισμού της ΕΕ για την κινητοποίηση επενδύσεων 25 έως 30 δισ. €. Θα χρησιμοποιηθεί για δάνεια προς το δημόσιο τομέα, για παράδειγμα για επενδύσεις σε δίκτυα τηλεθέρμανσης και για την ανακαίνιση κτιρίων. Η Επιτροπή θα υποβάλει νομοθετική πρόταση για να ξεκινήσουν αυτές οι διαδικασίες τον Μάρτιο του 2020.
Ο Μηχανισμός της Δίκαιης Μετάβασης είναι κάτι παραπάνω από μια χρηματοδότηση: με βάση την Πλατφόρμα Δίκαιης Μετάβασης, η Επιτροπή θα παρέχει τεχνική βοήθεια στα Κράτη Μέλη και στους επενδυτές και θα διασφαλίζει ότι οι πληττόμενες κοινότητες, οι τοπικές αρχές, οι κοινωνικοί εταίροι και οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις έχουν ρόλο. Ο Μηχανισμός της Δίκαιης Μετάβασης θα περιλαμβάνει ένα ισχυρό πλαίσιο διακυβέρνησης που θα επικεντρώνεται σε σχέδια Δίκαιης Μετάβασης.
Financing the green transition: The European Green Deal Investment Plan and Just Transition Mechanism 14/01/2020
The European Union is committed to becoming the first climate-neutral bloc in the world by 2050. This requires significant investment from both the EU and the national public sector, as well as the private sector. The European Green Deal’s Investment Plan – the Sustainable Europe Investment Plan – presented today will mobilise public investment and help to unlock private funds through EU financial instruments, notably InvestEU, which would lead to at least €1 trillion of investments.
While all Member States, regions and sectors will need to contribute to the transition, the scale of the challenge is not the same. Some regions will be particularly affected and will undergo a profound economic and social transformation. The Just Transition Mechanism will provide tailored financial and practical support to help workers and generate the necessary investments in those areas.
The President of the European Commission, Ursula von der Leyen, said: “People are at the core of the European Green Deal, our vision to make Europe climate-neutral by 2050. The transformation ahead of us is unprecedented. And it will only work if it is just – and if it works for all. We will support our people and our regions that need to make bigger efforts in this transformation, to make sure that we leave no one behind. The Green Deal comes with important investment needs, which we will turn into investment opportunities. The plan that we present today, to mobilise at least €1 trillion, will show the direction and unleash a green investment wave.”
Executive Vice-President for the European Green Deal, Frans Timmermans, said: “The necessary transition towards climate-neutrality is going to improve people’s well-being and make Europe more competitive. But it will require more efforts from citizens, sectors and regions that rely more on fossil fuels than others. The Just Transition Mechanism will help support those most affected by making investments more attractive and proposing a package of financial and practical support worth at least €100 billion. This is our pledge of solidarity and fairness.”
Valdis Dombrovskis, Executive Vice-President for an Economy that Works for People, added: “For Europe to transition to a climate-neutral economy, we need both political commitment and massive investments. The Green Deal shows our determination to tackle climate change, which we are now backing up with a funding plan. First, we will use the EU budget to leverage private funds for green projects across Europe and support the regions and people most affected by transition. Second, we will create the right regulatory incentives for green investments to thrive. Last but not least, we will help public authorities and market players to identify and develop such projects. The European Union was not built in a day. A Green Europe will not happen overnight. Putting sustainability at the heart of how we invest requires a change of mindset. We have taken an important step towards achieving this today.”
The European Green Deal Investment Plan
The European Green Deal Investment Plan will mobilise EU funding and create an enabling framework to facilitate and stimulate the public and private investments needed for the transition to a climate-neutral, green, competitive and inclusive economy. Complementing other initiatives announced under the Green Deal, the Plan is based on three dimensions:
- Financing: mobilising at least €1 trillion of sustainable investments over the next decade. A greater share of spending on climate and environmental action from the EU budget than ever before will crowd in private funding, with a key role to be played by the European Investment Bank.
- Enabling: providing incentives to unlock and redirect public and private investment. The EU will provide tools for investors by putting sustainable finance at the heart of the financial system, and will facilitate sustainable investment by public authorities by encouraging green budgeting and procurement, and by designing ways to facilitate procedures to approve State Aid for just transition regions.
- Practical support: the Commission will provide support to public authorities and project promoters in planning, designing and executing sustainable projects.
The Just Transition Mechanism
The Just Transition Mechanism (JTM) is a key tool to ensure that the transition towards a climate-neutral economy happens in a fair way, leaving no one behind. While all regions will require funding and the European Green Deal Investment Plan caters for that, the Mechanism provides targeted support to help mobilise at least €100 billion over the period 2021-2027 in the most affected regions, to alleviate the socio-economic impact of the transition. The Mechanism will create the necessary investment to help workers and communities which rely on the fossil fuel value chain. It will come in addition to the substantial contribution of the EU’s budget through all instruments directly relevant to the transition.
The Just Transition Mechanism will consist of three main sources of financing:
1) A Just Transition Fund, whichwill receive €7.5 billion of fresh EU funds, coming on top of the Commission’s proposal for the next long-term EU budget. In order to tap into their share of the Fund, Member States will, in dialogue with the Commission, have to identify the eligible territories through dedicated territorial just transition plans. They will also have to commit to match each euro from the Just Transition Fund with money from the European Regional Development Fund and the European Social Fund Plus and provide additional national resources. Taken together, this will provide between €30 and €50 billion of funding, which will mobilise even more investments. The Fund will primarily provide grants to regions. It will, for example, support workers to develop skills and competences for the job market of the future and help SMEs, start-ups and incubators to create new economic opportunities in these regions. It will also support investments in the clean energy transition, for example in energy efficiency.
2) A dedicated just transition scheme under InvestEU to mobilise up to €45 billion of investments. It will seek to attract private investments, including in sustainable energy and transport that benefit those regions and help their economies find new sources of growth.
3) A public sector loan facility with the European Investment Bank backed by the EU budget to mobilise between €25 and €30 billion of investments. It will be used for loans to the public sector, for instance for investments in district heating networks and renovation of buildings. The Commission will come with a legislative proposal to set this up in March 2020.
The Just Transition Mechanism is about more than funding: relying on a Just Transition Platform, the Commission will be providing technical assistance to Member States and investors and make sure the affected communities, local authorities, social partners and non-governmental organisations are involved. The Just Transition Mechanism will include a strong governance framework centred on territorial just transition plans.
Financing-the-European-Green-Deal_Sept2019_03 (1)
Click to access Financing-the-European-Green-Deal_Sept2019_03.pdf
Μελίττα Γκουρτσογιάννη 