Σαντορίνη, μετά από 30 χρόνια

Το νησί, που εδώ και πολλά χρόνια έχει απαγορευτικό κόστος για τον μέσο επισκέπτη, τώρα με την πανδημία βρήκε εν μέρει τον παλιό καλό εαυτό του, όχι μόνο από οικονομική άποψη αλλά και από άποψη πολυκοσμίας. Με εξαίρεση την Οία που για μένα τουλάχιστον ήταν ένας εφιάλτης συνωστισμού, κακού γούστου και υστερίας -μιαν Οία που τη θυμόμουν σαν μέρος μαγικό-, σε όλες τις άλλες παραμονές και εξορμήσεις η εμπειρία ήταν πολύ ωραία.

Η κορυφαία επίσκεψη ήταν στο αρχαιολογικό χώρο τού προϊστορικού οικισμού  του Ακρωτηρίου. Η επίσκεψη ήταν μια μαγεία: λόγω του μειωμένου τουρισμού απολαύσαμε έναν αρχαιολογικό χώρο χωρίς συνωστισμό, με γαλήνη και δυνατότητα για παρατήρηση και στοχασμό. Απαραίτητο συμπλήρωμα η επίσκεψη στο μουσείο στα Φηρά, όπου όμως δυστυχώς πολλά ευρήματα βρίσκονται στις αποθήκες! Ένα από αυτά είναι η υπέροχη τοιχογραφία -ζωφόρος με την υποδοχή των πλοίων.

Πρώτα ίχνη οικισμού κατά την Ύστερη Νεολιθική Εποχή (4η χιλιετία π.Χ.), ο οικισμός αναπτύσσεται κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (3η χιλ. π.Χ.) και κατά τη Μέση και την Πρώιμη Ύστερη Εποχή του Χαλκού (20ος-17ος αι. π.Χ.) επεκτείνεται και αναδεικνύεται σε ένα από τα σημαντικότερα αστικά κέντρα και λιμάνια του Αιγαίου. Σε αντίθεση με τους κατοίκους της Πομπηϊας, οι κάτοικοι του Ακρωτηρίου στάθηκαν τυχεροί, γιατί μια σειρά ισχυρών σεισμών τους προειδοποίησαν και τους ανάγκασαν να εγκαταλείψουν το νησί πριν την καταστροφική έκρηξη του ηφαιστείου το τελευταίο τέταρτο του 17ου π.Χ. αιώνα.

ΑΚΡΩΤΗΡΙ-2: ΤΟ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟ ΣΤΕΓΑΣΤΡΟ

Σχεδόν εξίσου θαυμαστό με τον ίδιο τον Οικισμό της εποχής του Χαλκού είναι το στέγαστρο που τον προστατεύει. Πρόκειται για επίτευγμα παθητικής βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, του οποίου την έμπνευση, τον σχεδιασμό, και την όλη εποπτεία κατασκευής είχε ο αρχιτέκτονας N. Φιντικάκης, και ήταν συνέχεια του βραβευθέντος Ερευνητικού Προγράμματος «ASPIRE» (Archaeological Sites Protection Implementing Renewable Energies), ως πρωτότυπη και καινοτόμος παρέμβαση στον αρχαιολογικό χώρο με χρήση ήπιων μορφών ενέργειας. Τα αρχικά 12 στρέμματα του οικισμού προστατεύονται με το βιοκλιματικό στέγαστρο διατηρώντας παράλληλα το εξωτερικό τοπίο ως εδαφική συνέχεια. Εξωτερικά φαίνεται σαν ένας φυσικός λόφος με ομαλές παρειές. Ο φέρων σκελετός είναι χαλύβδινος με υποστυλώματα ειδικής αντισεισμικής κατασκευής με πρόβλεψη για φορτίο 15 εκ. θηραϊκής γης, και πρόσθετο φορτίο εμποτισμού από όμβρια ύδατα. Η επικάλυψη αυτή με θηραϊκή γη είχε προβλεφθεί αφενός για την αποκατάσταση του τοπίου και αφετέρου για να εξασφαλιστεί με ήπια, οικολογικά μέσα η δημιουργία κατάλληλων συνθηκών του εσωτερικού περιβάλλοντος. Τα ειδικά διαμορφωμένα επιμήκη ανοίγματα βορρά – νότου της οροφής εξασφαλίζουν τη διαμπερή κίνηση του αέρα και τον φυσικό δροσισμό. Η θερμοκρασία στο εσωτερικό του χώρου κάτω από το στέγαστρο είναι αισθητά χαμηλότερη (εμπειρικά θα έλεγα περίπου 10 βαθμούς) πράγμα που κάνει την περιδιάβαση πολύ ευχάριστη. Τα ανοίγματα εξασφαλίζουν και τον φυσικό φωτισμό με ειδικό σχεδιασμό στην οροφή. Το αποτέλεσμα: μηδενική ενεργειακή κατανάλωση, που καθιστά το έργο παγκοσμίως ως μοναδικό εξοικονόμησης ενέργειας σε τόσο μεγάλη έκταση. Η μελέτη απέσπασε το 2ο βραβείο στον διεθνή διαγωνισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την κατασκευή βιοκλιματικών έργων στην Ευρώπη. Το 2005 ένα τμήμα του στεγάστρου (5%) κατέρρευσε, δυστυχώς με έναν νεκρό, γιατί σύμφωνα με την έρευνα το στέγαστρο δέχθηκε χώμα πολύ μεγαλύτερου πάχους και βάρους από το προβλεπόμενο από την μελέτη εφαρμογής. και πραγματοποιήθηκε ανακατασκευή με ενίσχυση των υποστυλωμάτων. Το δικαστήριο που ακολούθησε έκρινε ένοχο τον υπεύθυνο εργοταξίου της κατασκευάστριας εταιρείας και αθώους τους επιστημονικούς συμβούλους και συνεργάτες της αρχαιολογικής εταιρείας που σχεδίασαν το έργο (Ν. Φυντικάκης, Πανδής, Παπαντωνίου και Καρύδης)

Ακρωτήρι-3

βίντεο στον αρχαιολογικό χώρο με αναπαράσταση τριώροφου σπιτιού με τοιχογραφίες. Το πιο ενδιαφέρον κατά τη γνώμη μου είναι το WC με το κοινοτικό (!) σύστημα αποχέτευσης. (Φαίνεται ότι οι κάτοικοι του 17ου αι.π.Χ. ήταν καλύτεροι στον υπολογισμό του φόρτου λυμάτων από τους σημερινούς των Φηρών που σκάβουν κάθε τόσο για να μεγαλώσουν τις σωλήνες, λόγω ανεπαρκούς πρόβλεψης!)

https://www.youtube.com/watch?v=vkrYZlQeeEI&t=164s&fbclid=IwAR1bjd4pMmCP7jKmgBC33j5oYF_6W54OxVoJQm6ozAbjG82-5Nyx09-ULOE